Η ίδια ανάλυση επισημαίνει ότι τέτοιες εξελίξεις μπορεί να καθυστερήσουν τα ήδη προγραμματισμένα οικιστικά έργα, περιορίζοντας ακόμη περισσότερο την προσφορά στέγης και ενισχύοντας τις πληθωριστικές πιέσεις στις τιμές. Οι μικρές κατασκευαστικές εταιρείες –λόγω των περιορισμένων περιθωρίων κέρδους– δυσκολεύονται να απορροφήσουν την άνοδο του κόστους, τη στιγμή που ήδη αντιμετωπίζουν προκλήσεις λόγω έλλειψης εργατικού δυναμικού και διαταραχών στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Μια νέα αύξηση δασμών θα επιτείνει την πίεση στον κλάδο.

Ιδιαίτερη επίπτωση αναμένεται στο κόστος των δομικών υλικών, όπως χάλυβας, αλουμίνιο, ξυλεία και τσιμέντο. Σε περίπτωση επιβολής δασμών ή αντίμετρων σε αυτά τα υλικά, οι εισροές για τους κατασκευαστές καθίστανται ακριβότερες, γεγονός που μετακυλίεται στους καταναλωτές μέσω υψηλότερων τιμών αγοράς και ενοικίων.

Σε ένα τέτοιο δυσμενές σενάριο, η Alpha Bank εκτιμά πως το πρόβλημα θα είναι σοβαρό, καθώς η κρίση του κόστους ζωής έχει ήδη αναδειχθεί σε μείζον κοινωνικό ζήτημα, επιβαρύνοντας την προσιτότητα στέγασης σε πολλές χώρες. Οι ευάλωτες οικονομικά ομάδες πλήττονται δυσανάλογα, γεγονός που εντείνει τις κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες. Όταν οι πολίτες δεν έχουν πρόσβαση σε προσιτή στέγη στις περιοχές όπου εργάζονται, η κοινωνική ευημερία διαβρώνεται. Μέχρι στιγμής, τα μέτρα που έχουν ληφθεί σε επίπεδο Ε.Ε. και κρατών-μελών, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, κρίνονται ανεπαρκή για την ουσιαστική και μακροπρόθεσμη ανακούφιση των νοικοκυριών.

Στο πλαίσιο αυτό, απαιτούνται πιο ολιστικές παρεμβάσεις μέσω ενισχυμένης Κοινωνικής Στεγαστικής Πολιτικής, υπό την καθοδήγηση των ευρωπαϊκών θεσμών και των εθνικών κυβερνήσεων. Όπως σημειώνεται, οι δημόσιες δαπάνες από μόνες τους δεν επαρκούν. Είναι απαραίτητη η ενεργοποίηση σημαντικών κεφαλαίων, καθώς και η συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών, οι οποίοι πρέπει να αντιμετωπίζουν την ακίνητη περιουσία όχι μόνο ως επενδυτικό προϊόν, αλλά και ως μοχλό ευρύτερης ανάπτυξης. Για τον σκοπό αυτό, οι κυβερνήσεις οφείλουν να δημιουργήσουν κατάλληλες συνθήκες, μέσω περιορισμού του κινδύνου, παροχής φορολογικών κινήτρων και θέσπισης αποτελεσματικού ρυθμιστικού πλαισίου. Οι ΣΔΙΤ, τα σύγχρονα εργαλεία χρηματοδότησης και η ενεργοποίηση των κεφαλαιαγορών προς την κατεύθυνση της προσιτής κατοικίας συνιστούν θεμέλια μιας βιώσιμης λύσης.

Το 2024, σύμφωνα με την Eurostat, ο δείκτης τιμών κατοικιών στην Ευρωζώνη έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο από τη σύστασή της το 2000, σημειώνοντας ετήσια αύξηση 2%. Η ανοδική πορεία των τιμών συνοδεύτηκε από αύξηση στις συναλλαγές σε αρκετές χώρες. Τις υψηλότερες ετήσιες αυξήσεις κατέγραψαν η Κροατία (10,4%), η Λιθουανία (9,7%), η Πορτογαλία (9,1%), η Ελλάδα (8,9%), η Ισπανία και η Ιρλανδία (8,5%) και η Ολλανδία (8,2%). Αντίστοιχα, οι τιμές των ενοικίων αυξήθηκαν αισθητά στις ίδιες χώρες. Στον αντίποδα, η Γαλλία, το Λουξεμβούργο, η Γερμανία, η Αυστρία και η Φινλανδία παρουσίασαν μείωση τιμών κατοικιών, αλλά σημαντική άνοδο στα ενοίκια – με τη Μάλτα (8,9%), την Πορτογαλία (7%) και την Αυστρία (6,7%) να ξεχωρίζουν.

Η αυξημένη ζήτηση για στέγη το τελευταίο 12μηνο αποδίδεται κυρίως στη σταδιακή αποκλιμάκωση των επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία έχει προχωρήσει σε οκτώ μειώσεις από τον Ιούνιο του 2024, μειώνοντας το επιτόκιο καταθέσεων από 4% στο 2%. Η εξέλιξη αυτή συνέβαλε στη βελτίωση της πιστοληπτικής ικανότητας των νοικοκυριών, ενισχύοντας τη ζήτηση για ακίνητα και οδηγώντας σε άνοδο των τιμών.

Παράλληλα, σημειώνεται μικρή μείωση του δείκτη τιμής προς εισόδημα (price-to-income) στο 103,5 από το ιστορικά υψηλό 114,9 του 2022, γεγονός που υποδηλώνει βελτίωση στην προσιτότητα στέγασης στην Ευρωζώνη, κυρίως λόγω της ευνοϊκότερης νομισματικής πολιτικής. Ωστόσο, ο δείκτης παραμένει σε υψηλά επίπεδα σε σχέση με τον μακροχρόνιο μέσο όρο. Σε χώρες όπως η Πορτογαλία, η Ελλάδα, η Εσθονία και η Σλοβενία, καταγράφηκε περαιτέρω αύξηση του δείκτη, φανερώνοντας τη συνεχιζόμενη δυσκολία των νοικοκυριών να αποκτήσουν κατοικία.