Το ερώτημα είναι ποιοι τελικά δρουν ως οι πραγματικοί «ρυθμιστές» της αγοράς. Συνήθως, η απάντηση είναι τα hedge funds και οι αλγοριθμικοί επενδυτές, με ταχύτατη πρόσβαση σε πληροφορίες και κεφάλαια ύψους τρισεκατομμυρίων. Επίσης, σημαντικό ρόλο φαίνεται να παίζουν και οι short-sellers ή ακόμα και οι ιδιώτες επενδυτές που «αγοράζουν στις πτώσεις».

Υπάρχει όμως ένας λιγότερο προβεβλημένος παίκτης που φαίνεται να έχει κρίσιμη σημασία: οι ίδιες οι εταιρείες.

Από παθητικοί παρατηρητές σε στρατηγικούς arbitrageurs

Παραδοσιακά, οι επιχειρήσεις θεωρούνται «συλλέκτες κεφαλαίων» και όχι δραστήριοι επενδυτές. Οι διοικήσεις τους δίνουν συνήθως έμφαση στην επιχειρησιακή ανάπτυξη, στις επενδύσεις σε παραγωγική δυναμικότητα ή στην αποφυγή υπερβολικού δανεισμού, όχι στην εκμετάλλευση ευκαιριών στην αγορά μετοχών.

Ωστόσο, όλο και περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι οι επιχειρήσεις, μέσα από τις κινήσεις τους στις κεφαλαιαγορές, λειτουργούν ως εξαιρετικά εύστοχοι arbitrageurs. Η γνωστή έρευνα των Μπέικερ και Βούργκλερ (2000) έδειξε ότι υπάρχει ισχυρή αντίστροφη σχέση ανάμεσα στις καθαρές εκδόσεις μετοχών από τις εταιρείες και στις μελλοντικές αποδόσεις των αγορών. Με απλά λόγια, όταν οι εταιρείες εκδίδουν πολλές νέες μετοχές, η αγορά τείνει να ακολουθεί καθοδική πορεία – ένα σήμα πως οι αποτιμήσεις είναι υπερβολικά υψηλές.

Εταιρικό timing που ξεπερνά τους επαγγελματίες

Η ικανότητα των εταιρειών να «διαβάζουν» την αγορά ξεπερνά ακόμη και εκείνη των επαγγελματιών επενδυτών. Μελέτη του Ντέιβιντ ΜακΛιν και συνεργατών του (2022) κατέληξε στο ότι οι εταιρικές εκδόσεις και επαναγορές μετοχών προβλέπουν τις αποδόσεις καλύτερα από τις κινήσεις των hedge funds, τραπεζών ή άλλων θεσμικών.

Η αποτελεσματικότητα αυτή δεν οφείλεται απλώς στην πρόσβαση σε ιδιωτικές πληροφορίες – αν και σίγουρα βοηθά. Οι διοικήσεις έχουν καλύτερη εικόνα για τις μελλοντικές ταμειακές ροές και αξιολογούν ρεαλιστικά τις προοπτικές τους. Για παράδειγμα, οι επαναγορές μετοχών ή η άσκηση stock options από εργαζόμενους είναι συχνά αξιόπιστα σήματα αισιοδοξίας. Όμως, η επιτυχία τους υπερβαίνει τις «έξυπνες» προβλέψεις: συνδέεται και με την ικανότητά τους να ενεργούν με λιγότερα εμπόδια και μικρότερο κόστος από άλλους επενδυτές.

Αντίστροφη στρατηγική χωρίς ρίσκο short-selling

Σε περιόδους υπερτίμησης, οι εταιρείες μπορούν να εκδώσουν νέες μετοχές με τρόπο που θυμίζει τοποθέτηση short, χωρίς όμως να υφίστανται το ρίσκο των margin calls ή το κόστος των δικαιωμάτων προαίρεσης. Αντίθετα, τα hedge funds που θέλουν να στοιχηματίσουν κατά μιας υπερτιμημένης μετοχής πρέπει να πληρώσουν τέλη δανεισμού, να χρησιμοποιήσουν πολύπλοκα παράγωγα και να διαχειριστούν μεγάλο ρίσκο ζημίας.

Το φαινόμενο φάνηκε καθαρά στην περίπτωση της GameStop το 2021, όταν η λογική τιμολόγηση καταστράφηκε από μαζική εισροή κεφαλαίων από ιδιώτες. Τα hedge funds δίστασαν να κάνουν short λόγω του κινδύνου, αλλά η διοίκηση της GameStop αξιοποίησε την περίσταση απλά εκδίδοντας μετοχές.

Οι επιχειρήσεις δεν είναι πλέον απλοί παρατηρητές της αγοράς· είναι ενεργοί και ικανοί παίκτες που, με βάση στρατηγικές κινήσεις όπως εκδόσεις και επαναγορές, καταφέρνουν να προβλέπουν και να εκμεταλλεύονται τις στρεβλώσεις των τιμών. Η επιτυχία τους δείχνει ότι σε έναν κόσμο όπου οι αγορές επηρεάζονται από ροές, συναισθήματα και μαζική συμπεριφορά, ίσως οι πιο διορατικοί επενδυτές να βρίσκονται μέσα στις ίδιες τις εισηγμένες εταιρείες.