Αν υλοποιηθεί, ο συγκεκριμένος δασμός θα είναι υπερδιπλάσιος σε σχέση με εκείνον που ο ίδιος είχε εξαγγείλει στις 2 Απριλίου, στη λεγόμενη «Ημέρα Απελευθέρωσης». Οι επιπτώσεις ενός τόσο υψηλού δασμού θα ήταν αισθητά βαρύτερες για τις ευρωπαϊκές οικονομίες.

Σύμφωνα με την Capital Economics, ένας δασμός 50% στις εισαγωγές από την ΕΕ θα μπορούσε να μειώσει το ΑΕΠ της Γερμανίας κατά 1,7% σε τρία χρόνια και της Ιρλανδίας κατά 4%.

Ωστόσο, αρκετοί αναλυτές θεωρούν τη νέα απειλή ως εργαλείο πίεσης στις διαπραγματεύσεις με τις Βρυξέλλες και όχι ως βέβαιη πρόθεση υλοποίησης.

Το σενάριο αναδίπλωσης

Η εταιρεία συμβούλων Signum Global Advisers εκτιμά ότι τελικά ο Τραμπ δεν θα προχωρήσει στην επιβολή των δασμών, επικαλούμενος πιθανή πρόοδο στις συνομιλίες λίγο πριν την καταληκτική ημερομηνία της 1ης Ιουνίου.

Ωστόσο, με αυτή του την κίνηση, ο Τραμπ αμφισβητεί για άλλη μία φορά την άποψη που επικρατεί σε κύκλους Ρεπουμπλικανών υποστηρικτών του ότι οι αγορές παραμένουν σταθερά φιλικές προς τον ίδιο. Όπως σημειώνει και ο Άντριου Πιζ από τη Russell Investments στους Financial Times, αυτή η νέα στρατηγική προκαλεί νέα αβεβαιότητα.

Αν και οι ΗΠΑ είχαν επιβάλει προσωρινό δασμό 20% σε ευρωπαϊκά προϊόντα τον Απρίλιο, στη συνέχεια τον μείωσαν στο 10% ως ένδειξη καλής θέλησης. Ωστόσο, ορισμένα προϊόντα όπως ο χάλυβας, το αλουμίνιο και τα ανταλλακτικά αυτοκινήτων διατηρούν δασμό 25%, με ανάλογες απειλές για τα φάρμακα, τα chips και άλλα ευρωπαϊκά προϊόντα.

Η ευρωπαϊκή απάντηση

Η αντίδραση από την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μέχρι στιγμής καθυστερημένη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξακολουθεί να μελετά την επιβολή αντιμέτρων αξίας 95 δισ. ευρώ, που θα αφορούν προϊόντα όπως αεροσκάφη Boeing, αυτοκίνητα και το μπέρμπον.

Όπως τονίζει ο Kasper Elmgreen της Nordea Asset Management, η νέα πρωτοβουλία Τραμπ υπενθυμίζει ότι η εμπορική αβεβαιότητα παραμένει ενεργή. «Όσο δεν επιτυγχάνεται συμφωνία, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος οικονομικής ζημίας».

Από την πλευρά των ΗΠΑ, εκφράζεται απογοήτευση για την απουσία των παραχωρήσεων που έχουν δώσει άλλες χώρες. Ο υπουργός Εμπορίου, Χάουαρντ Λάτνικ, τόνισε πρόσφατα ότι οι διαπραγματεύσεις με την ΕΕ είναι σχεδόν αδύνατες.

Η Ουάσινγκτον ζητά τη μείωση των μη δασμολογικών φραγμών ώστε να περιοριστεί το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με την ΕΕ, το οποίο ανήλθε στα 192 δισ. δολάρια το 2024.

Η παρέμβαση Τραμπ έρχεται σε αντίθεση με την πρόσφατη προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων με την Κίνα και την εμπορική συμφωνία που επετεύχθη με το Ηνωμένο Βασίλειο.

Ωστόσο, η πρόοδος στις συνομιλίες με άλλες χώρες παραμένει αργή, ενώ κύκλοι της κυβέρνησής του διαμηνύουν ότι όσοι δεν προσέρχονται στις συνομιλίες με καλή πίστη, θα αντιμετωπίσουν αυστηρότερα μέτρα.

Αστάθεια και ανασφάλεια

Η αμφιθυμία του Τραμπ συνεχίζει να κλονίζει την εμπιστοσύνη τόσο των καταναλωτών όσο και των επιχειρήσεων, εντείνοντας τον φόβο για πληθωριστικές πιέσεις και ενδεχόμενη ύφεση στην παγκόσμια οικονομία.

Όπως επισημαίνει η Lindsay James της Quilter, είναι εντυπωσιακό το ότι η ΕΕ κινδυνεύει να υποστεί βαρύτερους δασμούς από την Κίνα — κάτι αδιανόητο μέχρι πρόσφατα. «Αυτό δείχνει πως οι κινήσεις του Τραμπ είναι περισσότερο τιμωρητικές παρά οικονομικά τεκμηριωμένες».

Δασμός 50% θα σήμαινε αυξήσεις τιμών για προϊόντα όπως τα γερμανικά αυτοκίνητα και το ελαιόλαδο. Οι συνολικές εξαγωγές της ΕΕ προς τις ΗΠΑ ανήλθαν σε 500 δισ. ευρώ το 2024, με τη Γερμανία να προηγείται (161 δισ.), και να ακολουθούν Ιρλανδία (72 δισ.) και Ιταλία (65 δισ.). Κύριοι τομείς: φάρμακα, αυτοκίνητα, χημικά, αεροπλάνα.

Ένταση χωρίς φραγμούς

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θεωρείται ιδιαίτερα «συμπαθής» περιοχή από τον Τραμπ, ο οποίος διατηρεί ψυχρές σχέσεις με τους Ευρωπαίους ηγέτες. Η Κάθλιν Μπρουκς της XTB Trading πιστεύει ότι αυτό αυξάνει τις πιθανότητες ενός παρατεταμένου εμπορικού πολέμου.

Οι μετοχές ευρωπαϊκών αυτοκινητοβιομηχανιών και πολυτελών ομίλων υπέστησαν σημαντικές απώλειες. Ειδικά οι Porsche και Mercedes υποχώρησαν 2-4,5% το μεσημέρι της Παρασκευής, ενώ η EssilorLuxottica έχασε 5,5%.

Ο CEO της Volvo, Χάκαν Σάμουελσον, δήλωσε ότι οι καταναλωτές θα επωμιστούν μεγάλο μέρος του κόστους των δασμών, κάτι που ίσως καταστήσει ασύμφορη την εισαγωγή μικρών μοντέλων στις ΗΠΑ. Εξέφρασε όμως την αισιοδοξία του ότι θα υπάρξει συμφωνία: «Δεν είναι προς το συμφέρον κανενός να διακοπεί το διατλαντικό εμπόριο».

Αρνητική αντίδραση των αγορών

Η Wall Street αντέδρασε αρνητικά. Ο Dow Jones υποχωρούσε κατά 143 μονάδες (0,4%), ο S&P 500 κατά 0,4% και ο Nasdaq κατά 0,6%. Η μετοχή της Apple υποχώρησε άνω του 2%, καθώς βρέθηκε στο επίκεντρο των επιθέσεων του Τραμπ. Πιέσεις δέχτηκαν και άλλες τεχνολογικές μετοχές, όπως Micron, Qualcomm και Nvidia.

Ακόμη εντονότερη ήταν η πτώση στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια: ο DAX στη Φρανκφούρτη έχασε 1,54%, ο CAC 40 στο Παρίσι 1,65%, ενώ ο FTSE MIB στο Μιλάνο σχεδόν 2%. Οι μεγαλύτερες πιέσεις καταγράφηκαν σε μετοχές αυτοκινητοβιομηχανιών, τραπεζών και εταιρειών πολυτελείας.

Οι επενδυτές στράφηκαν σε ασφαλή καταφύγια: το δολάριο πιέστηκε έναντι του φράγκου και του γιεν, οι αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων υποχώρησαν, και η τιμή του χρυσού κατέγραψε άνοδο.