Εν τω μεταξύ, ο Πάουελ έχει δηλώσει ότι δεν θα παραιτηθεί από τη θέση του προέδρου ή από το Διοικητικό Συμβούλιο της Fed πριν λήξει η θητεία του τον Μάιο του 2026. Η άποψή μας είναι ότι οι προκλήσεις της διοίκησης Τραμπ είναι απίθανο να επηρεάσουν τη νομισματική πολιτική της Fed ή να οδηγήσουν σε αποπομπή του Πάουελ. Από πρακτική άποψη, δεν είναι ξεκάθαρο τι θα κέρδιζε ο Τραμπ απομακρύνοντάς τον, ακόμα κι αν μπορούσε να το κάνει. Παρ' όλα αυτά, το γεγονός ότι αυτό το ενδεχόμενο συζητείται είναι ανησυχητικό, και επικείμενες αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου θα μπορούσαν να έχουν σημαντικές συνέπειες για την ανεξαρτησία της Fed. Ακόμη και η παραμικρή πιθανότητα αλλαγής της θεσμικής θέσης της Fed είναι δυνητικά καθοριστική για τις αμερικανικές κεφαλαιαγορές και το δολάριο.

Μπορεί ο Τραμπ να απολύσει τον Πάουελ; Το Ανώτατο Δικαστήριο μπορεί να αποφανθεί

Η ανεξαρτησία της Fed είναι μια σχετικά σύγχρονη ιδέα, αλλά ενισχύθηκε από την εμπειρία της δεκαετίας του 1970, όταν ο Πρόεδρος Νίξον άσκησε πιέσεις στον Πρόεδρο της Fed Άρθουρ Μπερνς να διατηρήσει χαμηλά τα επιτόκια, ακόμα και όταν υπήρχαν ενδείξεις διογκούμενου πληθωρισμού — πληθωρισμός που τελικά προκάλεσε σοβαρές ζημιές στην αμερικανική οικονομία. Έκτοτε, η ανεξαρτησία της Fed θεωρείται σχεδόν ιερή και, έστω και άρρητα, κεντρική στην αντίληψη πολλών συμμετεχόντων στην αγορά για το καθεστώς του δολαρίου ως αποθεματικού νομίσματος και για την ελκυστικότητα των αμερικανικών ομολόγων ως «ασφαλούς καταφυγίου».

Κανένας πρόεδρος δεν έχει ποτέ απολύσει πρόεδρο της Fed. Η Fed υποστηρίζει ότι ο Τραμπ δεν έχει τη νομική δυνατότητα να απολύσει τον Πάουελ απλά λόγω διαφωνίας για την νομισματική πολιτική. Οι αξιωματούχοι της Fed επικαλούνται τον νόμο του 1913 που ίδρυσε την Ομοσπονδιακή Τράπεζα, ο οποίος ορίζει ότι τα επτά μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, συμπεριλαμβανομένου του Πάουελ, μπορούν να απομακρυνθούν μόνο για «σπουδαίο λόγο», που συνήθως ερμηνεύεται ως παραπτώματα όπως απάτη ή αμέλεια. Ο Πάουελ επανέλαβε την περασμένη εβδομάδα στο Οικονομικό Κλαμπ της Νέας Υόρκης: «Δεν θα επηρεαστούμε ποτέ από πολιτικές πιέσεις… Η ανεξαρτησία μας είναι κατοχυρωμένη από το νόμο».

Αν και ο Τραμπ δήλωσε την Τρίτη ότι δεν σκοπεύει να απολύσει τον Πάουελ, η διοίκησή του φαίνεται αποφασισμένη να δοκιμάσει τα νομικά θεμέλια της ανεξαρτησίας της Fed. Πρόσφατες αποπομπές σε διάφορους ανεξάρτητους οργανισμούς φαίνεται να είχαν στόχο να δοκιμάσουν τη συνταγματικότητα παγιωμένων νομικών αρχών.

Πράγματι, ο Πρόεδρος Τραμπ έχει ήδη αποπέμψει επιτρόπους της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Εμπορίου (FTC) και του Εθνικού Συμβουλίου Εργασιακών Σχέσεων (NLRB). Αυτές οι αποπομπές δοκιμάζουν όχι μόνο τα ήθη της Ουάσινγκτον αλλά και το νόμο, καθώς πολλοί νομικοί υποστηρίζουν ότι οι θέσεις αυτές προστατεύονται από το Κογκρέσο και κατοχυρώθηκαν από μια απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου το 1935, την υπόθεση Humphrey’s Executor v. United States. Η υπόθεση αποπομπής μελών του NLRB από τον Τραμπ φαίνεται ότι θα φτάσει στο Ανώτατο Δικαστήριο και αναμένεται απόφαση έως τα τέλη Ιουνίου, η οποία είτε θα επιβεβαιώσει είτε θα ανατρέψει το Humphrey’s Executor. Αν ανατραπεί, τότε θα ανοίξει ο δρόμος για τον πρόεδρο να απολύσει όχι μόνο τον πρόεδρο της Fed αλλά και οποιοδήποτε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου για οποιοδήποτε λόγο, συμπεριλαμβανομένων πολιτικών διαφωνιών.

Ορισμένοι νομικοί θεωρούν ότι υπάρχουν τρόποι ώστε το Ανώτατο Δικαστήριο να εκδώσει στενότερη απόφαση, εξαιρώντας τη Fed, τουλάχιστον ως προς την ανεξαρτησία της στην εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής. Είναι πιθανό το Δικαστήριο να επιτρέψει τις απολύσεις στο NLRB (εκτιμώντας ότι όσοι κρίνουν εργασιακές υποθέσεις «εκτελούν το νόμο» και συνεπώς υπάγονται στην εκτελεστική εξουσία) αλλά να διατηρήσει τη Fed σε διαφορετική θέση λόγω του νομοθετικού ρόλου της στην νομισματική πολιτική.

Ο Δικαστής Σάμιουελ Αλίτο, ένας από τους πιο συντηρητικούς δικαστές, το 2023 υποστήριξε ότι η Fed είναι μια «μοναδική θεσμική οντότητα με μοναδικό ιστορικό υπόβαθρο», διαφοροποιώντας την από άλλους ανεξάρτητους οργανισμούς. Η δυνατότητα εξαίρεσης της Fed μπορεί να εξαρτηθεί από το αν ο Αλίτο καταφέρει να πείσει και άλλους συντηρητικούς δικαστές.

Ειρωνικά, ο Λευκός Οίκος είχε αναγνωρίσει τη διαφορά της Fed μόλις τον Φεβρουάριο: Μια ευρεία εκτελεστική εντολή που υπήγαγε αρκετούς οικονομικούς ρυθμιστικούς φορείς υπό μεγαλύτερο προεδρικό έλεγχο εξαιρούσε τη Fed από οποιονδήποτε έλεγχο στα επιτόκια.

Τι θα κέρδιζε πραγματικά η διοίκηση Τραμπ απολύοντας τον Πάουελ, αν μπορούσε;

Η αναστάτωση όχι μόνο στις αμερικανικές αλλά και στις παγκόσμιες κεφαλαιαγορές που θα ακολουθούσε αν ο πρόεδρος μπορούσε να απολύει (κατά βούληση) τον πρόεδρο ή τα μέλη της Fed πιθανότατα δεν θα άξιζε τα όποια βραχυπρόθεσμα οφέλη από χαμηλότερα επιτόκια. Η ανεξαρτησία της Fed αποτελεί θεμέλιο λίθο για την αγκύρωση των πληθωριστικών προσδοκιών και τη θεώρηση των αμερικανικών κεφαλαιαγορών ως ασφαλή επένδυση. Αν αυτή η ανεξαρτησία χαθεί, θα πληγεί το ειδικό καθεστώς των αμερικανικών ομολόγων και θα αυξηθούν οι αποδόσεις, ενώ το δολάριο θα αποδυναμωθεί.

Επιπλέον, για να αλλάξει άμεσα η νομισματική πολιτική, ο πρόεδρος θα έπρεπε να απομακρύνει περισσότερα μέλη της Fed πέρα από τον πρόεδρό της. Οι αποφάσεις της νομισματικής πολιτικής λαμβάνονται συλλογικά από την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Ανοικτής Αγοράς (FOMC), που αποτελείται από τα επτά μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου και πέντε προέδρους περιφερειακών τραπεζών. Αν ο Πάουελ αποπεμπόταν, το FOMC θα εξέλεγε νέο πρόεδρο — πιθανώς τον Τζον Γουίλιαμς από τη Fed της Νέας Υόρκης, αλλά χωρίς καμία εγγύηση ότι θα προωθούσε χαμηλότερα επιτόκια.

Επίσης, η επιβεβαίωση νέου προέδρου της Fed απαιτεί 50 ψήφους στη Γερουσία, όπου αρκετοί Ρεπουμπλικανοί γερουσιαστές υποστηρίζουν την ανεξαρτησία της Fed.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, αν ο στόχος της διοίκησης Τραμπ είναι χαμηλότερα επιτόκια, η απόλυση του Πάουελ μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα, όπως φάνηκε από την άνοδο των αποδόσεων του 10ετούς ομολόγου μετά την πρόσφατη κριτική.

Ρητορική έναντι πραγματικότητας

Όπως έχουμε αναφέρει, η τάση του Τραμπ να αμφισβητεί τα καθιερωμένα — και σε κάποιες περιπτώσεις το νόμο — είναι «χαρακτηριστικό και όχι ατύχημα». Ορισμένοι στον Λευκό Οίκο είναι σκεπτικοί απέναντι στην απόφαση Humphrey’s Executor και επιθυμούν να τη δοκιμάσουν, με πιθανές συνέπειες για την ανεξαρτησία της Fed.

Ωστόσο, πολιτικά, ο Πάουελ φαίνεται να είναι χρήσιμος για τον Τραμπ: Είναι πιο εύκολο να κατηγορεί κανείς την Fed για πτώση των αγορών παρά τις ίδιες τις πολιτικές της διοίκησης.

Συμπέρασμα

Παρά τη ρητορική και την αυξανόμενη πίεση, θεωρούμε απίθανο ο Τραμπ να απολύσει τον Πάουελ. Ο ίδιος ο Τραμπ δήλωσε ότι δεν σκοπεύει να το κάνει. Υπάρχουν επίσης σοβαροί λόγοι να πιστεύουμε ότι το Ανώτατο Δικαστήριο θα διατηρήσει το ειδικό καθεστώς ανεξαρτησίας της Fed. Παρόλα αυτά, το γεγονός ότι η πιθανότητα αυτή συζητείται ήδη είναι ανησυχητικό και μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη επιφυλακτικότητα των επενδυτών έναντι του δολαρίου και των αμερικανικών περιουσιακών στοιχείων.

Πηγή: Pimco