Όπως σημειώνει το CNBC, αυτά τα ποσά δεν είναι αυθαίρετα – βασίζονται σε προβολές που λαμβάνουν υπόψη την ηλικία συνταξιοδότησης, τη διάρκεια ζωής και το επίπεδο διαβίωσης που επιδιώκει κάποιος. Η Fidelity προτείνει, μάλιστα, έναν αναλυτικό οδηγό αποταμίευσης βάσει ηλικίας.

Αν και οι αριθμοί αυτοί αναφέρονται κυρίως στο αμερικανικό φορολογικό και ασφαλιστικό πλαίσιο, η βασική φιλοσοφία τους έχει καθολική ισχύ: η ασφάλεια στη σύνταξη δεν μπορεί να βασίζεται αποκλειστικά στο κράτος. Η ευθύνη μεταφέρεται όλο και περισσότερο στον εργαζόμενο.

Η μείωση του ποσοστού αναπλήρωσης

Τα στοιχεία του ΟΟΣΑ (OECD Pensions at a Glance 2023) καταδεικνύουν ότι το ποσοστό αναπλήρωσης – δηλαδή η αναλογία της σύνταξης σε σχέση με τον τελευταίο μισθό – έχει υποχωρήσει σε πολλές χώρες. Στην Ελλάδα, κυμαίνεται κάτω από το 60%, ενώ ανάλογες ή και χαμηλότερες τιμές παρατηρούνται σε Ιταλία, Γαλλία και Γερμανία. Αυτό σημαίνει πως, χωρίς επιπλέον αποταμιεύσεις ή επενδύσεις, η σύνταξη δεν επαρκεί για τη διατήρηση του βιοτικού επιπέδου.

Η πραγματικότητα σε αριθμούς

Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του Transamerica Center for Retirement Studies, λιγότερο από το 30% των Αμερικανών ηλικίας 50–59 ετών έχουν κατορθώσει να συγκεντρώσουν το συνιστώμενο ποσό αποταμιεύσεων. Στην Ευρώπη, η κατάσταση εμφανίζεται ακόμη πιο δύσκολη, καθώς η ιδιωτική αποταμίευση για τη σύνταξη είναι λιγότερο διαδεδομένη σε σύγκριση με τις ΗΠΑ, όπου προϊόντα όπως τα 401(k) και IRA έχουν θεσμοθετηθεί ως βασικά εργαλεία προετοιμασίας για τα γηρατειά.

Σύμφωνα με έρευνα της Eurostat, το 2022 μόλις το 9% των Ελλήνων ηλικίας 45–54 ετών δήλωσε ότι διαθέτει επενδυτικά προϊόντα ή ατομικά συνταξιοδοτικά προγράμματα – το χαμηλότερο ποσοστό στην Ευρωζώνη. Αυτό εν μέρει αποδίδεται στις υψηλές εισφορές προς το δημόσιο ασφαλιστικό σύστημα, που λειτουργεί ως βασικός «επενδυτικός» προορισμός, αλλά και στο περιορισμένο διαθέσιμο εισόδημα μετά την κάλυψη των βασικών αναγκών.

Ρεαλιστικοί στόχοι και η σημασία της συνέπειας

Το κρίσιμο ζήτημα δεν είναι μόνο το «πόσο» πρέπει να αποταμιεύει κάποιος, αλλά και το «πώς» μπορεί να το πετύχει. Όπως επισημαίνει ανάλυση του Bloomberg, ο βασικότερος παράγοντας είναι η συνέπεια και η κατανόηση της δύναμης του σύνθετου επιτοκίου. Όσο νωρίτερα ξεκινά κανείς, τόσο μικρότερη πίεση δέχεται. Ένα άτομο που αρχίζει να αποταμιεύει στα 25 μόλις 200 ευρώ τον μήνα, με μέση απόδοση 5%, μπορεί στα 50 του να έχει συγκεντρώσει πάνω από 150.000 ευρώ.

Η ψυχολογική διάσταση δεν είναι αμελητέα. Όπως αναλύει το Harvard Business Review, οι άνθρωποι τείνουν να υποβαθμίζουν τη σημασία του μέλλοντος και να υπερτονίζουν τις άμεσες ανάγκες. Αυτός ο «χρονικός εγωισμός» αποτελεί βασικό εμπόδιο για την επίτευξη των αποταμιευτικών στόχων που θέτουν οι ειδικοί.

Ποτέ δεν είναι αργά να ξεκινήσει κανείς

Μπορεί έως τα 50 να μην έχουν όλοι συγκεντρώσει τις έξι ετήσιες αποδοχές που συνιστούν οι ειδικοί, αλλά το σημαντικότερο είναι να έχει κανείς επίγνωση της κατάστασής του και του στόχου που θέλει να φτάσει. Αν κάποιος φτάσει σε αυτή την ηλικία χωρίς συγκεκριμένο πλάνο, δεν είναι αργά για να ξεκινήσει. Ωστόσο, κάθε έτος καθυστέρησης καθιστά την πορεία πιο απαιτητική.

Όπως άλλωστε έχει πει ο Warren Buffett:
«Κάποιος απολαμβάνει σήμερα τη σκιά, επειδή κάποιος άλλος φύτεψε ένα δέντρο πριν από πολλά χρόνια.»