«Η παρούσα λειτουργία της αγοράς δεν ανταποκρίνεται στα πρότυπα μιας ευνομούμενης ευρωπαϊκής αγοράς»

Ο πρόεδρος της ΕΒΙΚΕΝ, Αντώνης Κοντολέων, προειδοποιεί για το υπερβολικό κόστος που προκαλεί το ισχύον μοντέλο της αγοράς εξισορρόπησης. Όπως τονίζεται, ο Λογαριασμός Προσαύξησης 3 (ΛΠ3), μέσω του οποίου οι καταναλωτές επιβαρύνονται για το κόστος ανακατανομής ενέργειας, έχει αυξηθεί αδικαιολόγητα έως και 150% από τον Ιούλιο του 2024. Κατά την ΕΒΙΚΕΝ, η αύξηση αυτή μεταφράζεται σε υπέρογκη οικονομική επιβάρυνση των καταναλωτών και σε υπερκέρδη για ορισμένες τεχνολογίες παραγωγής, όπως τα υδροηλεκτρικά και οι μονάδες φυσικού αερίου.

Η επιστολή επισημαίνει την απουσία διαφάνειας στις επιμέρους χρεώσεις που απαρτίζουν το κόστος ανακατανομής, καθώς οι πληρωμές των μονάδων βασίζονται στο μοντέλο pay-as-bid, δηλαδή στις τιμές προσφοράς. Επίσης, αναδεικνύεται η δεσπόζουσα θέση ενός παρόχου, ο οποίος το 2023 έλαβε το 85% των πιστώσεων της αγοράς εξισορρόπησης, δηλαδή 620 εκατ. ευρώ από συνολικά 738 εκατ., σύμφωνα με στοιχεία της ΡΑΕ.

Συγκεκριμένα παραδείγματα στρεβλώσεων

Η ΕΒΙΚΕΝ παραθέτει ενδεικτικά παραδείγματα από τη λειτουργία της αγοράς την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2025. Αναφέρεται ότι μονάδες όπως οι Άγιος Δημήτριος 3 και 4 εντάσσονται καθημερινά με εντολές constraint, αποζημιούμενες εκτός προγραμματισμού και υπό καθεστώς πλήρους αδιαφάνειας. Παράλληλα, επισημαίνεται ότι κατά τις ώρες υψηλής ηλιοφάνειας, η παραγωγή από ΑΠΕ υπερκαλύπτει τη ζήτηση, οδηγώντας σε μηδενικές τιμές στην Αγορά Επόμενης Ημέρας (DAM), ενώ την ίδια ώρα θερμικές μονάδες καλούνται από τον ΑΔΜΗΕ και αμείβονται βάσει pay-as-bid.

Το συνολικό κόστος για το 2025, σύμφωνα με εκτιμήσεις, αναμένεται να αγγίξει ή και να ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 500 εκατ. ευρώ αφορούν αποκλειστικά στην ενέργεια ανακατανομής.

Το παράδειγμα της Ιταλίας

Ως αντίβαρο στην παρούσα κατάσταση, η ΕΒΙΚΕΝ προβάλλει τη λειτουργία της ιταλικής αγοράς εξισορρόπησης, η οποία –αν και στηρίζεται στο ίδιο μοντέλο κεντρικής κατανομής (central dispatch)– χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Σύμφωνα με μελέτη της Grant Thornton για λογαριασμό της ΕΒΙΚΕΝ, το κόστος του ιταλικού "λογαριασμού προσαυξήσεων" (Uplift) διαμορφώνεται στα 3 €/MWh ή περίπου στο 3% της Οριακής Τιμής Συστήματος (ΟΤΣ), σε αντίθεση με τα 12,2 €/MWh ή 12% της ΟΤΣ στην Ελλάδα.

Η ιταλική αγορά MSD (Mercato dei Servizi di Dispacciamento) διαφοροποιείται σημαντικά, καθώς:

διαθέτει εξειδικευμένο μηχανισμό για εξισορρόπηση και ανακατανομή,

αξιοποιεί ευρωπαϊκές πλατφόρμες εξισορρόπησης (PICASSO, MARI),

επιτρέπει τη συμμετοχή ΑΠΕ και αποθήκευσης με δεκαπεντάλεπτη ακρίβεια,

και δημοσιοποιεί αναλυτικά τις χρεώσεις και το κόστος.

Η ΕΒΙΚΕΝ καλεί τις ελληνικές αρχές να μελετήσουν το ιταλικό μοντέλο και να προβούν σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις της εγχώριας αγοράς.

Συγκεκριμένες προτάσεις μεταρρύθμισης

Η επιστολή περιλαμβάνει συγκεκριμένες ρυθμιστικές προτάσεις, όπως:

αποζημίωση των υποχρεωτικά εντασσόμενων μονάδων εκτός αγοράς κατόπιν απόφασης της ΡΑΑΕΥ,

ανασχεδιασμός των χαρτοφυλακίων των συμμετεχόντων ώστε να μην συνδυάζονται διαφορετικές τεχνολογίες και να ενισχύεται ο ανταγωνισμός,

δημοσίευση στοιχείων κόστους για μονάδες που εντάσσονται εκτός αγοράς,

και θεσμοθέτηση ζωνικού μοντέλου χρέωσης πρόσβασης στο δίκτυο, ώστε να αποφεύγεται η υποβολή νέων αιτήσεων σύνδεσης σε κορεσμένες περιοχές.

Η ΕΒΙΚΕΝ χαρακτηρίζει τη διαβούλευση ως «έναρξη ενός παραγωγικού διαλόγου», προειδοποιώντας ωστόσο ότι χωρίς ουσιαστικές παρεμβάσεις, οι στρεβλώσεις της αγοράς θα συνεχίσουν να πλήττουν κυρίως τους καταναλωτές και τη βιομηχανία.

«Η παρούσα κατάσταση δεν συνάδει με τις αρχές διαφανούς και ανταγωνιστικής αγοράς. Απαιτούνται τομές και όχι ημίμετρα», καταλήγει η επιστολή με σαφή και επιτακτικό τόνο.