Όπως γράφει η Σίσσυ Σταυροπιερράκου στην Ημερησία, σε ένα οικονομικό περιβάλλον πολλαπλών κινδύνων, η ΕΕ αναζητά τα κατάλληλα εργαλεία ακόμα και για τον«προληπτικό» περιορισμό του χρέους που να απαντούν, όμως, στις ιδιαιτερότητες του κάθε κράτους-μέλους.

Τι προβλέπει το σχέδιο

Σύμφωνα με το σχέδιο που εξετάζεται εδώ και αρκετό καιρό, πριν ακόμα ξεσπάσει η ενεργειακή κρίση, δεν φαίνεται να υπάρχει συμφωνία σε μία ενιαία πρόταση, αλλά απώτερος στόχος είναι να συναφθούν διμερή συμβόλαια μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημοσιονομική εξυγίανσή τους.

Άλλωστε, όπως αναφέρουν ευρωπαϊκές πηγές, με δεδομένες τις διαφορές και αποκλίσεις στα επίπεδα χρέους μεταξύ των κρατών-μελών, δεν φαίνεται να είναι εύκολη μια κοινή προσέγγιση για όλες τις χώρες.

Συμβόλαια πενταετούς διάρκειας

Αυτές οι συμφωνίες θα έχουν πιθανότατα πενταετή διάρκεια και στόχο θα έχουν τη μείωση του δημοσίου χρέους ώστε να εξασφαλίζεται η βιωσιμότητά του, με βάση όμως τους γενικούς όρους που προβλέπονται από τις Συνθήκες και χωρίς πρόσθετους περιορισμούς.

Επί της ουσίας, θα απαιτούνται μια σειρά από μεταρρυθμίσεις που θα ορίζονται μεταξύ των δύο μερών και κανόνες για τη δημοσιονομική προσαρμογή των χωρών στη βάση ανάληψης συγκεκριμένων δεσμεύσεων.

Κάθε χώρα θα διαπραγματεύεται με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τις δεσμεύσεις που θα πρέπει να αναλάβει και στη συνέχεια, εφόσον προχωρήσει η υλοποίηση του σχεδίου, θα υπογράφεται η συμφωνία.

Tα διμερή συμβόλαια πάντως φαίνεται να οδηγούν σε ένα καθεστώς δημοσιονομικής επιτήρησης πολλών ταχυτήτων, με αυστηρότερες δεσμεύσεις για την Ελλάδα και τις άλλες υπερχρεωμένες χώρες και πιο χαλαρές για τις υπόλοιπες που αντιμετωπίζουν λιγότερα προβλήματα.

Σε ποιες αρχές θα βασίζονται οι αλλαγές

Η επικεφαλής της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προαναγγέλλοντας πριν από λίγο καιρό τις αλλαγές που θα ισχύσουν στους δημοσιονομικούς κανόνες, ανέφερε ότι θα βασίζονται σε 3 βασικές αρχές:

Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να έχουν μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά τη μείωση του χρέους τους.

Θα πρέπει να υπάρχει μεγαλύτερη λογοδοσία όσον αφορά την υλοποίηση των συμφωνηθέντων.

Θα πρέπει να υπάρχουν απλούστεροι κανόνες που θα μπορούν να τους ακολουθούν όλοι.

Ταυτόχρονα έκανε λόγο για «μεγαλύτερη ελευθερία επενδύσεων και ισχυρότερο έλεγχο της προόδου κάθε κράτους αλλά και για «μεγαλύτερη ανάληψη ευθύνης από τα κράτη-μέλη».

Φοβίζει το σενάριο της ύφεσης

Σε Βρυξέλλες και Φρανκφούρτη η ανησυχία για ενδεχόμενη ύφεση στην ευρωζώνη το 2023 αυξάνεται συνεχώς και επιβάλλει νέους σχεδιασμούς, εκτός από τους δημοσιονομικούς κανόνες για την εποπτεία του τραπεζικού συστήματος, παρότι στην παρούσα φάση οι τράπεζες εμφανίζονται επαρκώς κεφαλαιοποιημένες.

Η επικεφαλής της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, τόνισε πρόσφατα ότι η Κεντρική Τράπεζα δεν έχει αλλάξει το βασικό της σενάριο για το 2023, σύμφωνα με το οποίο η ευρωζώνη θα υποστεί σοβαρή οικονομική επιβράδυνση, αλλά θα καταφέρει να αποφύγει την ύφεση, με ένα προβλεπόμενο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ κατά 0,9%.

Ωστόσο, ουδείς μπορεί αυτή τη στιγμή να υποθέσει ποια θα είναι η εξέλιξη στο μέτωπο του πολέμου και τι θα πράξει η Ρωσία στο ενεργειακό σκέλος. Σε περίπτωση μεγάλης μείωσης ή διακοπής της ροής φυσικού αερίου από τη Ρωσία, η ευρωζώνη δεν θα αποφύγει την ύφεση.

Σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο της ΕΚΤ, σε αυτή την περίπτωση ο ρυθμός ανάπτυξης από θετικός κατά 0,9% θα γινόταν αρνητικός, επίσης κατά 0,9% και η οικονομία θα περνούσε ένα σοκ, αφού θα προσγειωνόταν απότομα από προβλεπόμενη ανάπτυξη 3,1% το 2022 σε ύφεση.

Επιπλέον, οι συνεχείς αυξήσεις επιτοκίων για να αντιμετωπιστεί ο πληθωρισμός θα οδηγήσει όλο και περισσότερους δανειολήπτες και επιχειρήσεις να μην μπορούν να εξυπηρετήσουν τον δανεισμό τους, με κίνδυνο να αυξηθούν απότομα τα κόκκινα δάνεια. Δεν είναι τυχαίο ότι ο επικεφαλής του SSM, Αντρέα Ενρία, ζήτησε από τις τράπεζες να επανεξετάσουν τις κεφαλαιακές τους προβλέψεις, καθώς είναι πιθανό να έχουμε έναν δύσκολο χειμώνα. 

Ο Ενρία αναγνωρίζει ότι ο τραπεζικός τομέας της Ευρωζώνης είναι εύρωστος, αλλά μια σχεδόν βέβαιη ύφεση και το υψηλό ενεργειακό κόστος είναι σίγουρο ότι θα επιβαρύνουν τον κλάδο. Οι επιχειρήσεις που εμπλέκονται στη χρηματοδότηση εμπορικού real estate, οικιστικών ακινήτων και καταναλωτικής χρηματοδοτήσεως είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες στην αύξηση του κόστους δανεισμού και χρήζουν προσοχής.