|
Επρόκειτο για την σταθερότητα που προέκυψε από
τον φόβο ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος. Ασφαλώς
και υπήρξαν και δύσκολες στιγμές αλλά επικράτησε
η λογική της επιβίωσης. Αυτό το σύστημα
σταθερότητας κατέρρευσε με τη διάλυση της
Σοβιετικής Ένωσης.
Για ένα
μικρό διάστημα επικράτησε το μονοπολικό σύστημα
με μια μόνη υπερδύναμη, τις ΗΠΑ. Τότε ήταν η
χρυσή ευκαιρία ένταξης της Ρωσίας σε ένα σύστημα
ευρωπαϊκής ασφάλειας, κάτι που το επεδίωκε και η
ίδια. Οι Αμερικανοί αντιτάχθηκαν και οι
Ευρωπαίοι δεν έδειξαν την αναγκαία
αποφασιστικότητα. Επιπλέον οι Αμερικανοί
επωφελήθηκαν των αδυναμιών που παρουσίασε η
Ρωσία μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης για
να την ταπεινώσουν και να επεκτείνουν το ΝΑΤΟ
μέχρι τα σύνορα της, παρά τις υποσχέσεις που της
δόθηκαν περί του αντιθέτου.
Το τέλος
της σύντομης μονοπολικής αμερικανικής ηγεμονίας
ήταν και το αποτέλεσμα της επανάκαμψης της
Ρωσίας στη διεθνή σκηνή, αλλά και της αποτυχίας
των αμερικανικών πολέμων-Ιράκ, Αφγανιστάν, Μέση
Ανατολή- που έδειξαν την υποχώρηση της
αμερικανικής ισχύος, την ίδια ώρα που
εδραιωνόταν η κινεζική ισχύς.
Ο κόσμος
έγινε πιο περίπλοκος και σταδιακά εδραιώθηκε ένα
πολυπολικό σύστημα για να καταλήξουμε και σε μια
νέα μορφή Ψυχρού Πολέμου. Σήμερα ο κόσμος είναι
αντιμέτωπος με μεγάλες γεωπολιτικές κρίσεις, με
κυριότερη την ουκρανική κρίση.
Οι
Αμερικανοί πέτυχαν να αντιπαρατάξουν το ΝΑΤΟ και
ολόκληρη την Δύση σε ένα πόλεμο εναντίον της
Ρωσίας που δεν φαίνεται να έχει τέλος. Πίσω από
τον πόλεμο αυτό κρύβονται τα συμφέροντα του
στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος αλλά και
των πετρελαϊκών κολοσσών.
Κάποιοι
μιλούν για στρατιωττικο-πετρελαϊκό σύμπλεγμα που
επιμένει στην συνέχιση του πολέμου, προπάντων
που δεν εμπλέκονται άμεσα αμερικανικά
στρατεύματα αλλά διεξάγεται δι’ αντιπροσώπων.
Οι ΗΠΑ εμπλέκονται την ίδια ώρα σε ένα
οικονομικό πόλεμο με την Κίνα και σε μια μεγάλη
γεωπολιτική ένταση που αφορά την Ταϊβάν.
Στην
περιοχή της Ασίας σιγοκαίει πάντα και η κρίση
της Βόρειας Κορέας ενώ στην Μέση Ανατολή υπάρχει
πάντα η αντιπαράθεση με το Ιράν.
Την ίδια
ώρα εντείνεται και ο οικονομικός ανταγωνισμός
πέρα από την Κίνα και με άλλες χώρες, με τους
BRICS να προσπαθούν να υπονομεύσουν την
παντοδυναμία του αμερικανικού δολαρίου.
Σημαντικός θα είναι στον παγκόσμιο οικονομικό
ανταγωνισμό ο ρόλος της Ινδίας, μιας ραγδαία
ανερχόμενης οικονομίας.
Άλλοι
παρατηρητές τονίζουν τον ρόλο της ψηφιακής
οικονομίας που φαίνεται ότι θα είναι ένας
αποφασιστικός παράγοντας των μελλοντικών
εξελίξεων. Τονίζουν μάλιστα το γεγονός ότι σε
αυτό το ψηφιακό πεδίο δεν «κυριαρχούν» τα κράτη
αλλά ιδιωτικές εταιρείες. Οι ιδιωτικοί
τεχνολογικοί κολοσσοί ελέγχουν πια «δομές» της
κοινωνίας, της οικονομίας αλλά ακόμη και δομές
της εθνικής ασφάλειας που άλλοτε ελέγχονταν κατά
αποκλειστικότητα από τα κράτη. Βεβαίως και στο
παρελθόν έγινε μεγάλος λόγος για τον ρόλο των
πολυεθνικών εταιρειών ως δρώντων του διεθνούς
συστήματος, αλλά σήμερα ο έλεγχος των
τεχνολογικών κολοσσών είναι ακόμη μεγαλύτερος.
Εντούτοις το κράτος παραμένει πάντα η δομή που
κυριαρχεί στο διεθνές σύστημα. Φυσικά παραμένει
πάντα και το ερώτημα ποιος ελέγχει το κράτος.
Διαθέτει βέβαια μια σχετική αυτονομία, αλλά τα
μεγάλα συμφέροντα καθοδηγούν τα βήματα του.
Με όλη αυτή την δόμηση του κόσμου, υπάρχουν
βέβαια και δισεκατομμύρια ανθρώπων που στην
πράξη είναι απόκληροι του συστήματος. Που ζουν
στο περιθώριο του. Οι ανισότητες αυτού του
κόσμου μεγαλώνουν καθημερινά. Το διαπιστώνουν
ακόμη και συντηρητικά αλλά σοβαρά έντυπα όπως
The Εconomist. Αυτές οι ανισότητες αυξάνονται
κάθε χρόνο. Ισχύει το γνωστόν εκείνο οι πλούσιοι
γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι.
Οι
ανισότητες είναι πλανητικές και υπάρχουν ανάμεσα
στις περιοχές του πλανήτη, ανάμεσα σε πλούσιες
και φτωχές χώρες, αλλά και σε εθνικό επίπεδο,
αφού ακόμη και σε αναπτυγμένες χώρες υπάρχουν
σημαντικές νησίδες φτώχειας.
Δεν θα παραθέσω αριθμούς. Αλλά υπάρχουν και
μπορεί να τους βρει κάποιος από οργανισμούς
υπεράνω κάθε υποψίας, όπως Το Διεθνές
Νομισματικό Ταμείο, η Παγκόσμια Τράπεζα και η
Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όσον
αφορά την Ελλάδα και την Κύπρο οι αριθμοί αυτοί
καθόλου δεν μας τιμούν. Οι ευρωπαϊκοί δείκτες,
για να έχουμε συγκρίσιμους αριθμούς, κατατάσσουν
συνήθως την Ελλάδα στον πάτο και την Κύπρο λίγο
παραπάνω. Τώρα τι παρουσιάζει για τους ιθαγενείς
η επιτόπια προπαγάνδα είναι μια άλλη ιστορία.
Πέρα
βέβαια από όσα εκτέθηκαν παραπάνω, ζούμε σε ένα
κόσμο επικίνδυνο και για άλλους λόγους. Σημειώνω
μόνο την κλιματική αλλαγή που μας οδηγεί σε μια
πλανητική καταστροφή ενώ θα οδηγήσει και σε
μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών. Ήδη το
μεταναστευτικό το ζούμε καθημερινά σε έντονους
ρυθμούς. Μπορεί κανείς να φανταστεί τι θα συμβεί
με την ερήμωση που θα επιφέρει η κλιματική
αλλαγή σε ορισμένες περιοχές.
Σε αυτό
τον επικίνδυνο κόσμο Ελλάδα και Κύπρος έχουν και
τα επιμέρους προβλήματα που απειλούν με
συρρίκνωση τον ελληνισμό και τα οποία αναλύονται
συνεχώς από αυτή εδώ την στήλη. Η κριτική σκέψη,
συνήθως ενοχλεί αλλά υπενθυμίζω πάντα ότι στην
Τροία δικαιώθηκε η Κασσάνδρα. Δυστυχώς ο
Δούρειος Ίππος, όπως έγραψε και μια ποιήτρια,
αρνείται να δώσει συνεντεύξεις και να αποκαλύψει
την αλήθεια.
Ο
Δούρειος Ιππος τότε είπε όχι, δε θα δεχτώ
δημοσιογράφους, κι είπαν γιατί, κι είπε
πως δεν ήξερε τίποτα για το φονικό.//Τζένη
Μαστοράκη
*Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της
μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα,
Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019. Τώρα κυκλοφορεί
και το νέο του μυθιστόρημα, ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΑΝΤΩΝΗ
ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ/ΣΤΟ ΥΦΑΝΤΟ ΤΟΥ ΄21, από τον ίδιο
εκδοτικό οίκο.
stephanos.constantinides@gmail.com
Πρώτη
δημοσίευση στον Φιλελεύθερο της Κύπρου |
